Ekonomide Domuz Teoremi
Öykü İtalya'da geçer (Öykü dediğime bakmayın, gerçektir). Günün birinde İtalyan kamu yöneticileri artan domuz nüfusunu seyreltmek ister. Bunun üzerine meclis toplanır ve her vatandaşa getirdiği ölü domuz başına para ödülü koyar (Benzer bir yasa güzel ülkemizde de vardır). Amaç avcıların, çiftçilerin ve diğerlerinin çevredeki domuzları avlaması ve böylece sayıları çoğalmış domuzların sayısının azalmasıdır.
Birinci yıl işler gayet güzel gidiyor gibi görünür. Gerçekten de vatandaş yasayı benimsemiş ve domuzların peşine düşmüştür.
İkinci yıl da bir tuhaflık sezilmez. Önceki yıla oranla öldürülen domuz sayısı %20 artmıştır.
Üçüncü ve dördüncü yıl da öldürülen domuz sayısı sırayla %30 ve %40 artmaya devam eder.
Beşinci yıla gelindiğinde artış önceki yıla göre %60 olur ve yetkililer bu işte bir bit yeniği olduğunu düşünmeye başlar. O kadar domuz öldürülmesine rağmen, her yıl vatandaşın getirdiği (ve parasını tahsil ettiği) domuz miktarı sürekli artmaktadır. Acaba domuzlar evrimsel bir içgüdüyle, soylarını ne pahasına olursa olsun korumak için daha fazla mı doğurmaya başlamıştır?
Tanınmış üniversitelerden getirilen bilimadamlarından oluşan bir komisyon kurulur. Tarım, hayvancılık ve biyoloji konusunda uzman profesörler ve veterinerler konu üzerinde hemen çalışmaya başlar. Çevre köylere dağılırlar, veri toplarlar. Halkla görüşür, nehirleri ve dereleri inceler, otlakları, bitkileri analiz ederler. İşin aslı tesadüfen anlaşılır:
Domuz başına ödenen parayı cazip bulan vatandaşlar, kaçak domuz çiftlikleri kurmuştur. Kimisi ahırını, kimisi bodrumunu, bir diğeri evinin bir katını, bir başkası deposunu birer domuz üretme çiftliğine çevirmiş, asgari masrafla domuz yetiştirmeye başlamıştır.
Kıssadan hissenizi çıkarın.
Yorumlar
Yorum Gönder